Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΟΣΣΑΣ
ΣΤΟ ΔΙΑΒΑ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ
Η Όσσα αποτελεί ένα ζωντανό κομμάτι της τοπικής ιστορίας της ευρύτερης περιοχής του Συκουρίου. Κάνοντας μια αναδρομή στους δρόμους της ιστορίας τη συναντάμε στον 15ο αιώνα με το όνομα Χισαρλίκ (Σαρλίκ), όταν οι Οθωμανοί μετά την εγκατάστασή τους στη Θεσσαλία [1423-1881] ίδρυσαν νέους οικισμούς.Η περιοχή άλλαξε όψη.Ο Αρχηγός των οθωμανών, ο Τουρχάν Μπέης, έφερε και εγκατέστησε πολλές οικογένειες , νομάδων κτηνοτρόφων,οι οποίοι είναι γνωστοί ως Γιουρούκοι ή Κονιάρηδες.Οι νομάδες αυτοί βρήκαν έρημη σκεδόν την περιοχή,επειδή οι περισσότεροι΄Ελληνες,κάτοικοί της τρομοκρατημένοι απο επιδρομές καταλανών αρχικά,και των Οθωμανών μετά,ανέβηκαν στον Κίσσαβο και εγκαταστάθηκαν στη Σπηλιά.Στην έρημη ουσιαστικά περιοχή οι Οθωμανοί ίδρυσαν νέους οικισμούς στους οποίους έδωσαν δικά τους ονόματα,τοπονύμια που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα.Το τοπωνύμιο Χισαρλίκ,το οποίο έφτασε παραποιημένο ως τις μέρες μας,ως Σαρλίκι και Ασαρλίκ αναφέρεται σε ένα δικαστικό έγγραφο του 1677 ως Χισαρλίκ ορντί.Το τοπονύμιο Χισαρλίκ προέρχεται από τις τουρκικές λέξεις χισάρ (φρούριο) και ordu (στρατός) που σημαίνει "φρούριο του στρατοπέδου". Ο οικισμός τότε ήταν εγκατεστημένος στη θέση "Γκαράντιρε"[Οι λόγοι που χτίστικε εκεί το πρώτο χωριό είναι" Γιατί στη θέση του σημερινού χωριού υπήρχαν πολλές Μπάρες,Λίμνες, ώστε να προστατεύονται από διάφορες αρρώστιες και φυσικές καταστροφές.Δεύτερο, ότι οι κάτοικοι ήθελαν να βρίσκονται σε οπτική επαφή με την Σπηλιά]. Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881 ο οικισμός Ασαρλίκ - Όσσα αριθμούσε 420 κατοίκους. Γύρω στο 1896 το Ασαρλίκ έχει περίπου 100 οικογένειες από τις οποίες οι 65 είναι χριστιανικές.
Το Ασαρλίκ κατοικήθηκε από Χριστιανούς που προερχόταν από τη Σπηλιά προερχόμενοι από τη Χίο και τα Ψαρά καθώς και από τον κάμπο της Λάρισας. Η καταγωγή των κατοίκων από τη Χίο(Aνάβατος, χωριό που καταστράφηκε κατά της διάρκειας των γεγονότων της σφαγής της Χίου, πολιορκήθηκε και αλώθηκε από τα οθωμανικά στρατεύματα), 'Όπως επίσης υπάρχουν κοινά επίθετα, το Πατσιάς, Μπαλογιάννης, Αγγελής κ.α. και τα Ψαρά[γαλαζοβράκηδες, λόγω της παραδοσιακής φορεσιάς τους]επιβεβαιώνεται από το "Ζεμπέλι", τραγούδι κοινό και σε αυτά τα νησιά, το οποίο οι κάτοικοι του χωριού τραγουδούν και χορεύουν ακόμα και σήμερα ανελλιπώς το ΠΑΣΧΑ τη δεύτερη ημέρα. Το χορό έφεραν μαζί τους οι Σπηλιώτες και αναφέρεται σε απελευθερωτικούς αγώνες, μάχες των κατοίκων με τους Τούρκους, τις χαρές, τις πίκρες της ζωής, την καθημερινότητα των ανθρώπων και διακρίνονται για τον έντονο συναισθηματισμό τους, όπως επίσης και τα θαλάσσια ρεύματα που σε οδηγούν στα παράλια της Λάρισας.
Η εκκλησία του Αγίου Αντωνίου ανεγέρθηκε μετά την απελευθέρωση το 1881 χάρη στους χριστιανούς κατοίκους του. Λέγεται ότι το πετρόχτιστο καμπαναριό της εκκλησίας χτίστηκε από το τούρκικο τζαμί το οποίο γκρεμίστηκε.
Μέχρι το 1912 η Όσσα ανήκε στον τέως Δήμο Νέσσωνος. Μετά την κατάργηση του δήμου αποτέλεσε μια ξεχωριστή αυτόνομη κοινότητα.
Η φυλετική σύσταση του χωριού αποτελείται εκτός από τους γηγενείς , από Καραγκούνηδες προερχόμενους από τη Βασιλική Φαρσάλων και την Αλίφακα, Σαρακατσαναίους προερχόμενους από την Κρυσταλλοπηγή Φλώρινας που ήρθαν το 1954 και Λιδορικιώτες[έμποροι από το Λιδορίκι Φωκίδας.
Ήταν ένα χωριό κτηνοτρόφων και γεωργών. Οι κάτοικοι καλλιεργούσαν σιτάρι, καπνό , κουκιά και φακές. Επίσης μεγάλη άνθηση είχε η κτηνοτροφία, όλες σχεδόν οι οικογένειες είχαν ζώα. Η περιοχή ήταν πλούσια σε βλάστηση και υπήρχε άφθονο νερό για τις καλλιέργειες και τα ζώα[πολλές μπάρες και η πηγή-βρύση<<Γκουρού>>στο φαρδιόλακα].Κατά την δεκαετία του 1920-1930 πολλοί κάτοικοι σε αναζήτηση καλύτερης τύχης μεταναστεύουν στην Αμερική.
Στις δύσκολες εποχές των πολέμων της πατρίδας η Όσσα συμμετείχε προσφέροντας ανθρώπινο δυναμικό και έδωσε ήρωες. Έτσι κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 αναφέρονται 10 ηρωικούς πεσόντες.
Μαρτυρίες αναφέρουν ότι το χωριό είχε πληγεί και από φυσικές καταστροφές. Το 1940 πλήττεται από σεισμό που κατέστρεψε πολλά σπίτια χωρίς ευτυχώς θύματα και το 1946και1978 από μια φοβερές πλημμύρες που προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές.
Στα χρόνια που ακολουθούν το χωριό αναπτύσσεται και γίνονται σημαντικά έργα. Μέχρι το 1951 η ύδρευση γινόταν από πηγάδια και μπάρες. Υπήρχαν περίπου 35 πηγάδια και 5 λίμνες (μπάρες). Το 1950 ξεκινά η αξιοποίηση του νερού από την πηγή Γερακλή (λέξη τούρκικη που σημαίνει έδαφος, γη με κορομηλιές η από το ¨γυρεύω¨βρίσκω την υγειά μου, αποδίδοντας θεραπευτικές ιδιότητες στο νερό και το κλίμα στην περιοχή). Το έργο ολοκληρώνεται το 1953. Το νερό διανύει μια απόσταση 6300 μέτρων και σε διάστημα 17΄ φτάνει στο χωριό. Το έργο έγινε με την οικονομική ενίσχυση του σχεδίου Μάρσαλ επί προεδρίας Στέλιου Νούλα. Κάθε άντρας άνω των 18 ετών υποχρεωνόταν να κάνει 10 μεροκάματα που αν δεν τα έκανε, θα έπρεπε να τα πληρώσει. Το 1954-1955 μπαίνουν οι πρώτες βρύσες στα σπίτια ενώ ήδη από το 1950 έχει μπει στη ζωή των κατοίκων το ηλεκτρικό ρεύμα, από την ηλεκτρική εταιρεία του Μιχαήλ Ν. Κίττα από το Συκούριο. Το Δημοτικό Σχολείο χτίστηκε στις αρχές του αιώνα μετά από δωρεά του ιδρύματος Συγγρού. Στην εποχή 1947-1952 το σχολείο αριθμούσε 120 μαθητές γεγονός που αποδεικνύει ότι αυτό το διάστημα βρίσκεται σε ακμή. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στα χρόνια 1950-1955 πραγματοποιήθηκε σεμινάριο με την ονομασία "αγροτόπαιδα" για την αποδοτικότερη καλλιέργεια της γης και το παρακολούθησαν 30-40 παιδιά.
Με το πέρασμα των χρόνων το χωριό εκσυχρονίζεται. Το 1963 κατασκευάζεται η πλατεία του χωριού, πραγματικό στολίδι μέχρι σήμερα, επί προεδρίας Αντωνίου Νταφούλη. Τον Οκτώβρη του 1978 ασφαλτοστρώνεται και στο διάστημα 1982-1984 κατασκευάζεται ένα έργο ζωτικής σημασίας - η γέφυρα- που ενώνει την Όσσα με το Συκούριο επί προεδρίας Βάσιου Γιάννακα.
Στοιχείο της πολιτιστικής ανάπτυξης αποτελεί και η ίδρυση της ποδοσφαιρικής ομάδας το 1953 με την ονομασία << Π.Ο.Α>> με αρχηγό τον Στέργιο Τσόγια.Το 1970 ιδρύεται νέα ομάδα που φέρει το όνομα <<ΤΟΞΟΤΗΣ ΟΣΣΑΣ>>που υπάρχει μέχρι και σήμερα.
Εξαιτίας της καταστροφής των αρχείων της κοινότητας δε σώζονται τα ονόματα όλων των προέδρων που συνέβαλλαν στην εξέλιξη, την πρόοδο του χωριού και στην βελτίωση ζωής των κατοίκων. Για αυτούς που έχουμε στοιχεία είναι:
Η Οσσα σήμερα είναι ένα μικρό, όμορφο, φιλόξενο χωριό που βρίσκεται βορειοανατολικά της πόλης της Λάρισας. Απέχει από την πόλη 18χμ.και είναι χτισμένο αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 122 μέτρων στους πρόποδες του Κισσάβου. Πρόκειται για μια ημιορεινή λεκάνη που προστατεύεται γύρω-γύρω από βουνά έχοντας μοναδική διέξοδο από τα βόρεια, το ποταμό[ρέμα] ξηριά ή παλιότερα να κυλά ο χείμμαρος <<Μπαρτσιάς>>τα οποία νερά κατηφορίζουν από τις πλαγιές του Κισσάβου[Όσσας]και χύνονται σε λίμνη πρώην[ Νεσσωνίς]κοντά στο χωριό Νέσσων. Επίσης αποτελεί και φυσικό σύνορο με το Συκούριο.
Η φυλετική σύσταση του χωριού αποτελείται εκτός από τους γηγενείς , από Καραγκούνηδες προερχόμενους από τη Βασιλική Φαρσάλων και την Αλίφακα, Σαρακατσαναίους προερχόμενους από την Κρυσταλλοπηγή Φλώρινας που ήρθαν το 1954 και Λιδορικιώτες[έμποροι από το Λιδορίκι Φωκίδας.
Ήταν ένα χωριό κτηνοτρόφων και γεωργών. Οι κάτοικοι καλλιεργούσαν σιτάρι, καπνό , κουκιά και φακές. Επίσης μεγάλη άνθηση είχε η κτηνοτροφία, όλες σχεδόν οι οικογένειες είχαν ζώα. Η περιοχή ήταν πλούσια σε βλάστηση και υπήρχε άφθονο νερό για τις καλλιέργειες και τα ζώα[πολλές μπάρες και η πηγή-βρύση<<Γκουρού>>στο φαρδιόλακα].Κατά την δεκαετία του 1920-1930 πολλοί κάτοικοι σε αναζήτηση καλύτερης τύχης μεταναστεύουν στην Αμερική.
Στις δύσκολες εποχές των πολέμων της πατρίδας η Όσσα συμμετείχε προσφέροντας ανθρώπινο δυναμικό και έδωσε ήρωες. Έτσι κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 αναφέρονται 10 ηρωικούς πεσόντες.
Μαρτυρίες αναφέρουν ότι το χωριό είχε πληγεί και από φυσικές καταστροφές. Το 1940 πλήττεται από σεισμό που κατέστρεψε πολλά σπίτια χωρίς ευτυχώς θύματα και το 1946και1978 από μια φοβερές πλημμύρες που προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές.
Στα χρόνια που ακολουθούν το χωριό αναπτύσσεται και γίνονται σημαντικά έργα. Μέχρι το 1951 η ύδρευση γινόταν από πηγάδια και μπάρες. Υπήρχαν περίπου 35 πηγάδια και 5 λίμνες (μπάρες). Το 1950 ξεκινά η αξιοποίηση του νερού από την πηγή Γερακλή (λέξη τούρκικη που σημαίνει έδαφος, γη με κορομηλιές η από το ¨γυρεύω¨βρίσκω την υγειά μου, αποδίδοντας θεραπευτικές ιδιότητες στο νερό και το κλίμα στην περιοχή). Το έργο ολοκληρώνεται το 1953. Το νερό διανύει μια απόσταση 6300 μέτρων και σε διάστημα 17΄ φτάνει στο χωριό. Το έργο έγινε με την οικονομική ενίσχυση του σχεδίου Μάρσαλ επί προεδρίας Στέλιου Νούλα. Κάθε άντρας άνω των 18 ετών υποχρεωνόταν να κάνει 10 μεροκάματα που αν δεν τα έκανε, θα έπρεπε να τα πληρώσει. Το 1954-1955 μπαίνουν οι πρώτες βρύσες στα σπίτια ενώ ήδη από το 1950 έχει μπει στη ζωή των κατοίκων το ηλεκτρικό ρεύμα, από την ηλεκτρική εταιρεία του Μιχαήλ Ν. Κίττα από το Συκούριο. Το Δημοτικό Σχολείο χτίστηκε στις αρχές του αιώνα μετά από δωρεά του ιδρύματος Συγγρού. Στην εποχή 1947-1952 το σχολείο αριθμούσε 120 μαθητές γεγονός που αποδεικνύει ότι αυτό το διάστημα βρίσκεται σε ακμή. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στα χρόνια 1950-1955 πραγματοποιήθηκε σεμινάριο με την ονομασία "αγροτόπαιδα" για την αποδοτικότερη καλλιέργεια της γης και το παρακολούθησαν 30-40 παιδιά.
Με το πέρασμα των χρόνων το χωριό εκσυχρονίζεται. Το 1963 κατασκευάζεται η πλατεία του χωριού, πραγματικό στολίδι μέχρι σήμερα, επί προεδρίας Αντωνίου Νταφούλη. Τον Οκτώβρη του 1978 ασφαλτοστρώνεται και στο διάστημα 1982-1984 κατασκευάζεται ένα έργο ζωτικής σημασίας - η γέφυρα- που ενώνει την Όσσα με το Συκούριο επί προεδρίας Βάσιου Γιάννακα.
Στοιχείο της πολιτιστικής ανάπτυξης αποτελεί και η ίδρυση της ποδοσφαιρικής ομάδας το 1953 με την ονομασία << Π.Ο.Α>> με αρχηγό τον Στέργιο Τσόγια.Το 1970 ιδρύεται νέα ομάδα που φέρει το όνομα <<ΤΟΞΟΤΗΣ ΟΣΣΑΣ>>που υπάρχει μέχρι και σήμερα.
Εξαιτίας της καταστροφής των αρχείων της κοινότητας δε σώζονται τα ονόματα όλων των προέδρων που συνέβαλλαν στην εξέλιξη, την πρόοδο του χωριού και στην βελτίωση ζωής των κατοίκων. Για αυτούς που έχουμε στοιχεία είναι:
- Νταφούλης Αντώνιος (1963-1967)
- Γούσιος Κώστας (1968-1974)
- Παπαστεργίου Χρήστος (1974-1976)
- Βρανιώτης Χρήστος (1976-1982)
- Γιάννακας Βάσιος (1982-1988)
- Γαλλιός Αθανάσιος (1988-1990)
- Μακρυγιάννης Γιάννης (1990-1994)
- Γκουντής Νικόλαος (1994-1998)
Η Οσσα σήμερα είναι ένα μικρό, όμορφο, φιλόξενο χωριό που βρίσκεται βορειοανατολικά της πόλης της Λάρισας. Απέχει από την πόλη 18χμ.και είναι χτισμένο αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 122 μέτρων στους πρόποδες του Κισσάβου. Πρόκειται για μια ημιορεινή λεκάνη που προστατεύεται γύρω-γύρω από βουνά έχοντας μοναδική διέξοδο από τα βόρεια, το ποταμό[ρέμα] ξηριά ή παλιότερα να κυλά ο χείμμαρος <<Μπαρτσιάς>>τα οποία νερά κατηφορίζουν από τις πλαγιές του Κισσάβου[Όσσας]και χύνονται σε λίμνη πρώην[ Νεσσωνίς]κοντά στο χωριό Νέσσων. Επίσης αποτελεί και φυσικό σύνορο με το Συκούριο.
Οι σημερινοί κάτοικοι της Όσσας είναι φιλόξενοι, γελαστοί, φιλικοί, πρόθυμοι να βοηθήσουν να βοηθήσουν όχι μόνο τους συντοπίτες τους αλλά και κάθε ξένο που θα χτυπήσει την πόρτα τους, έτοιμοι πάντα για εθελοντισμό και προσωπική ανιοδιοτελή προσφορά.Οι 700 κάτοικοι που ζουν σήμερα στο χωριό ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και κτηνοτροφία. Κύρια προιόντα της περιοχής είναι το αμύγδαλο, η ελιά, τα φρούτα, τα σιτηρά, ο καπνός και το βαμβάκι. Δεν λείπουν βέβαια οικογενειακές επιχειρίσεις και εμπορικές δραστηριότητες οπως [εμφιάλωση κρασιού, τσίπουρου, συσκευασία βιολογικών προιόντων , μέλι, ελιάς, λάδι]
,επεξεργασία ξηρών καρπών, παραγωγή ζωοτροφών.
,επεξεργασία ξηρών καρπών, παραγωγή ζωοτροφών.
Στην είσοδο του χωριού μετά την γέφυρα αριστερά, υπάρχει ο ναός των Αγίων Αναργύρων, που θεμελιώθηκε το 1978 και γιορτάζει 2 φορές το χρόνο [1η ιουλίου και 1η Νοεμβρίου. Κατά μήκος του κεντρικού δρόμου του οικισμού συναντάμε το καταπράσινο πάρκο με πεύκα και το Μνημείο Ηρώων για του πεσόντες στους Εθνικούς Αγώνες. Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται το Δημοτικό Σχολείο[χτισμένο στα τέλη του προ προηγούμενου αιώνα 1898 , η πρώτη αίθουσα, δωρεά του Συγγρού],το Νηπιαγωγείο, το κοινοτικό γραφείο και το Δημοτικό ιατρείο, η εκκλησία του Αγίου Αντωνίου, πολιούχου του χωριού που γιορτάζει στις17 Γενάρη-Ιανουαρίου και χτίστηκε το 1881, το ψηλό πετρόχτιστο καμπαναριό που χτίστηκε στα τέλη του 19αιώνα. Στ΄αριστερά βρίσκεται η πανέμορφη και αρκετά μεγάλη πλατεία <<Αντωνίου Κ. Νταφούλη>> Πιο κάτω προς το τέρμα του χωριού βρίσκεται το γήπεδο η έδρα του τοπικού <<Τοξότη Οσσας>>.Στην συνοικία κοκκινόχωμα, σώζεται ο πύργος<<Κούλια>> που ανήκει
στον Κων/νο Γκουντή, ενώ ανατολικά σώζεται η <<Κούλια>>του Γκόλαντα, του Γουσιόπουλου Β. και Καρακάση Χ. μοναδικά απομεινάρια από την εποχή της Τουρκοκρατίας στην περιοχή. Σήμα κατατεθέν της Όσσας είναι τα δύο επιβλητικά υπεραιωνόβια κυπαρίσσια που βρίσκονται στην είσοδο του χωριού. Είναι ένα καταπράσινο χωριό με πολλά πάρκα και δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να ξεκουραστεί στους χώρους ανάπλασης με κιόσκια, παιδικές χαρές και να γευτεί παραδοσιακές γεύσεις από τις ταβέρνες του χωριού. Στην Όσσα λειτουργεί τοπικό ιατρείο, φαρμακείο, Σ/Μάρκετ, φανοποιείο, συνεργείο τρακτέρ και σιδηρουργείο. Οι κάτοικοι δραστηροποιούνται συνήθως μέσω του Μορφωτικού Συλλόγου. Επίσης υπάρχουν κι άλλοι Σύλλογοι που κατά καιρούς οργανώθηκαν όπως ο Γεωργικός Συναιτερισμός Όσσης, τώρα ο Σύλλογος Αμυγδαλοπαραγωγών <<Μέριμνα>> και η Ποδοσφαιρική Ομάδα Τοξότης Όσσης. Σήμερα η Όσσα είναι από τα ομορφότερα χωριά του Δ.Τεμπών και προσφέρει τα πάντα στους 700 κατοίκους αλλά και τους επισκέπτες.
στον Κων/νο Γκουντή, ενώ ανατολικά σώζεται η <<Κούλια>>του Γκόλαντα, του Γουσιόπουλου Β. και Καρακάση Χ. μοναδικά απομεινάρια από την εποχή της Τουρκοκρατίας στην περιοχή. Σήμα κατατεθέν της Όσσας είναι τα δύο επιβλητικά υπεραιωνόβια κυπαρίσσια που βρίσκονται στην είσοδο του χωριού. Είναι ένα καταπράσινο χωριό με πολλά πάρκα και δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να ξεκουραστεί στους χώρους ανάπλασης με κιόσκια, παιδικές χαρές και να γευτεί παραδοσιακές γεύσεις από τις ταβέρνες του χωριού. Στην Όσσα λειτουργεί τοπικό ιατρείο, φαρμακείο, Σ/Μάρκετ, φανοποιείο, συνεργείο τρακτέρ και σιδηρουργείο. Οι κάτοικοι δραστηροποιούνται συνήθως μέσω του Μορφωτικού Συλλόγου. Επίσης υπάρχουν κι άλλοι Σύλλογοι που κατά καιρούς οργανώθηκαν όπως ο Γεωργικός Συναιτερισμός Όσσης, τώρα ο Σύλλογος Αμυγδαλοπαραγωγών <<Μέριμνα>> και η Ποδοσφαιρική Ομάδα Τοξότης Όσσης. Σήμερα η Όσσα είναι από τα ομορφότερα χωριά του Δ.Τεμπών και προσφέρει τα πάντα στους 700 κατοίκους αλλά και τους επισκέπτες.
